Winorośl i winogrona

Gorzelany J., Migut D., Sroka W., Matłok N., Kotlicka M. Zastosowanie testu przebicia owoców winogron odmiany Rondo do oceny stopnia dojrzałości technologicznej. Inżynieria Przetwórstwa Spożywczego, 3/4-2016(19), 18–23: S t r e s z c z e n i e: Winorośl w wielu krajach jest uważana za jedną z ważniejszych roślin sadowniczych. Winogrona wykorzystywane są nie tylko do wytwarzania wina oraz bezpośredniej konsumpcji, ale również do produkcji dżemów, soków, olejów z pestek, itp. Ocena dojrzałości technologicznej oraz określenie terminu zbioru owoców winogron wybranych odmian, otrzymywanych w warunkach glebowo-klimatycznych i agrotechnicznych charakterystycznych dla danej winnicy, stanowi jeden z najważniejszych czynników wpływających na jakość otrzymanych z nich win. Do oceny przebiegu dojrzewania owoców winogron stosowane są metody sensoryczne, takie jak charakterystyka wzrokowa i dotykowa jagód, degustacja miąższu, degustacja skórki, ocena wzrokowa i smakowa pestek oraz metody fizykochemiczne - pomiary ogólnej zawartości cukrów, poziomu kwasowości ogólnej i pH, przeprowadzane w końcowej fazie ich wegetacji. Celem przeprowadzonych badań była ocena przydatności pomiaru wybranych właściwości mechanicznych owoców winogron, tj. testu siły przebicia stemplem skórki i miąższu, do charakterystyki przebiegu procesu ich dojrzewania.

S ł o w a k l u c z o w e: winogrona, odmiana Rondo, siła przebicia skórki i miąższu.
Angelov L., Stalev B., Ochmian I., Mijowska K., Chełpiński P. Porównanie jakości owoców przerobowych kilku odmian winorośli uprawianych w warunkach klimatycznych Polski i Bułgarii. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica, 2015, 34, 5–14: S t r e s z c z e n i e: Na przestrzeni wielu lat doświadczeń selekcjonowano odpowiednie odmiany dla danych regionów i doskonalono technologię produkcji wina. Postępujące zmiany klimatu niosą ze sobą zmiany jakości winogron, które w przyszłości będą stanowiły duże wyzwanie dla prowadzenia winnicy (sposobu uprawy, terminów zbiorów i winifikacji). Celem pracy było porównanie jakości kilku odmian owoców winorośli uprawianych w odmiennych warunkach klimatycznych. Materiał doświadczalny pochodził z winnic zlokalizowanych na Nizinie Szczecińskiej w Polsce i z Plovdiv w Bułgarii. W doświadczeniu ujęto trzy odmiany winorośli: Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc i Pinot Noir. Ocenie podlegały parametry fizyczne (masa owoców, masa i długość gron, jędrność) i skład chemiczny owoców (ekstrakt, kwasowość, pH, kwas askorbinowy, azotany, indeks antocyjanowy). Analizie poddano również wybarwienie zebranych owoców oraz zmiany barwy moszczu w trakcie maceracji. Warunki klimatyczne stanowiska uprawy miały istotny wpływ na skład chemiczny owoców. Wyższym poziomem ekstraktu i pH oraz niższą kwasowością cechowały się owoce uprawiane w Bułgarii. Niezależnie od miejsca uprawy owoce odmiany Cabernet Sauvignon miały najwyższą zawartość ekstraktu i kwasów organicznych. Sok z winogron zebranych w Bułgarii był ciemniejszy (L*) niż sok z owoców zebranych w Polsce. Natomiast sok z owoców uprawianych w Polsce miał więcej niebieskiego pigmentu (b*). Stwierdzono również, że parametry barwy owoców a* i b* są wysoce skorelowane z indeksem antocyjanowym.

S ł o w a k l u c z o w e: kolor, maceracja, skład chemiczny, Vitis.
Golis T., Ilustrowany katalog odmian winorośli. Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice : 2014: Z e w s t ę p u: Celem badań było stworzenie możliwości dla uprawy winorośli i rozwoju winiarstwa w Polsce dzięki wytypowaniu i wprowadzeniu do uprawy w polskich winnicach najwartościowszych odmian. Badania nad odmianami winorośli były prowadzone w Doświadczalnej Winnicy Victoria należącej do Instytutu Ogrodnictwa, zlokalizowanej na terenie Sadu Doświadczalnego w Dąbrowicach. W niniejszej pracy przedstawiono 33 odmiany przerobowe winorośli. W grupie ocenianych odmian znajdowały się między innymi nowe mieszańce wyhodowane w Niemczech, Francji, USA, Mołdawii, na Węgrzech i na Ukrainie.
Kapłan M., Borowy A., Dobrowolska-Iwanek J., Gajdzik E., Zagrodzki P., Wpływ prowadzenia winorośli odmiany Jutrzenka na stężenie wybranych kwasów organicznych w sokach jej owoców. Bromat. Chem. Toksykol., 2014, 3, 368–374: S t r e s z c z e n i e: W pracy przedstawiono wpływ prowadzenia i obciążenia gronami krzewów winorośli na stężenie kwasu winowego, cytrynowego, jabłkowego oraz mlekowego w sokach z winogron odmiany Jutrzenka. Owoce pochodziły z Winnicy Faliszowice zlokalizowanej na Wyżynie Sandomierskiej. Jakościową i ilościową analizę wykonano z wykorzystaniem izotachoforezy kapilarnej.

S ł o w a k l u c z o w e: forma prowadzenia, obciążenie krzewów, kwasy organiczne
Dobrowolska-Iwanek J., Kapłan M., Borowy A., Gajdzik E., Zagrodzki P., Wpływ prowadzenia winorośli odmiany Rondo na stężenie wybranych kwasów organicznych w sokach jej owoców. Bromat. Chem. Toksykol., 2014, 3, 375–380: S t r e s z c z e n i e: W pracy przedstawiono wpływ prowadzenia i obciążenia gronami krzewów winorośli odmiany Rondo na stężenie kwasów organicznych: winowego, cytrynowego, jabłkowego oraz mlekowego w sokach z ich owoców. Owoce pochodziły z Winnicy Faliszowice zlokalizowanej na Wyżynie Sandomierskiej. Jakościową i ilościową analizę wykonano z wykorzystaniem izotachoforezy kapilarnej.

S ł o w a k l u c z o w e: forma prowadzenia, obciążenie krzewów, kwasy organiczne
Izajasz-Parchańska M., Cioch M., Tuszyński T., Monitoring parametrów dojrzałości technologicznej winogron na terenie małopolskiej winnicy Srebrna Góra, w sezonie wegetacyjnym 2012. Acta Agrophysica, 2014, 21(3), 263–278: S t r e s z c z e n i e: Celem przeprowadzonych badań był monitoring procesu dojrzewania kilku odmian winorośli w Winnicy Srebrna Góra zlokalizowanej na Krakowskich Bielanach, w sezonie wegetacji 2012. Na podstawie pomiarów głównych parametrów dojrzałości technologicznej (zawartość cukrów, kwasów organicznych, pH moszczu, dojrzałość aromatyczna jagód), uwzględniając przy tym warunki pogodowe i lokalizacyjne, wnioskowano o jakości i przydatności owoców do produkcji wina. Analizy chemiczne przeprowadzono zgodnie z metodyką i zaleceniami OIV - International Organisation of Vine and Wine. Dojrzałość aromatyczną owoców określano według francuskiej metody analizy sensorycznej winogron. Przeprowadzone badania wykazały, że główny problem charakterystyczny dla win chłodnego klimatu – nieodpowiednia dojrzałość owoców i zbyt wysoka kwasowość moszczu nie był istotny dla rocznika 2012, w monitorowanej winnicy. Owoce osiągnęły pełną dojrzałość technologiczną znacznie wcześniej niż przewidywano (średnio o ok. 2 tygodnie). Parametry technologiczne moszczu były na poziomie porównywalnym do klimatu ciepłego – wysokie stężenie cukru od 185 g/L w odmianie Riesling do 248 g/L w Cabernet Cortis, a co za tym idzie możliwy do uzyskania znaczny poziom potencjalnego alkoholu. Moszcze charakteryzowała odpowiednia kwasowość od ok. 5,5 g/L (Regent) do 9 g/L (Riesling). Białe odmiany winorośli osiągały dojrzałość aromatyczną prawie równocześnie z optymalnymi wartościami chemicznymi.

S ł o w a k l u c z o w e: mieszańce złożone, dojrzałość winogron, skład moszczu
Domagała-Świątkiewicz I., Gąstoł M., Wpływ nawożenia azotem na zawartość pierwiastków śladowych w winorośli odmiany Bianca. J. Elem., 2013, 18(1), 39–53: A b s t r a k t: Doświadczenie prowadzono w latach 2010-11 w winnicy Garlicki Lamus położonej w Garlicy Murowanej k. Krakowa. Krzewy winorośli nawożono trzema dawkami azotu (0, 50 i 100 kg N ha^-1 ) w postaci saletry amonowej. Nawóz podawano jednorazowo na 3 tygodnie przed kwitnieniem roślin. Do oznaczen pobierano próbki liści (osobno blaszki i ogonki) oraz owoce. Po mineralizacji mikrofalowej w HNO₃ oznaczono, z wykorzystaniem spektrometrii ICP-OES, nastepujące mikroelementy: B, Cu, Fe, Zn, Mn, Mo i Na oraz pierwiastki śladowe: Al, Ba, Cd, Cr, Li, Ni, Sr, Ti i V. Zawartość mikroelementów w liściach była optymalna (B, Cu, Fe, Zn i Mo) lub wysoka (Mn) w porównaniu z liczbami granicznymi dla owocuj1cych winnic. Nawożenie azotem wpłynęło na zwiększenie akumulacji Ti i V w liściach lub ograniczenie zawartości niektórych pierwiastków: B, Mn, Ba, Cd i Sr. Analizowane blaszki liściowe zawierały więcej Fe, Mn, Al, Ni, Pb, Ti i V niż ogonki liściowe. Natomiast ogonki akumulowały większe ilości B, Zn, Mo, Cd, Ba, Li i Sr. Poziom nawożenia azotowego wpłynął na zmniejszenie zawartości Ba i Sr w moszczu winogron. Warunki podczas wegetacji (rocznik) miały istotny wpływ na skład mineralny zarówno liści, jak i owoców. Podczas cieplejszego, ale równocześnie mokrego sezonu 2010 stwierdzono wyższą zawartość Al, Cu, Fe i Ti w owocach. Suchy rok 2011 wpłynął na zwiększenie poziomu Mn, Ba, Cd, Cr i Ni w gronach.

S ł o w a k l u c z o w e: analiza cześci wskaźnikowych, status odżywienia, mikroelementy, czynniki środowiskowe
Ochmian I., Grajkowski J., Chełpiński P., Strzelecki R., Wpływ cięcia i mulczowania na plonowanie i jakość owoców winorośli odmiany Regent. Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., 2013, Agric., Aliment., Pisc., Zootech. 304 (26), 87–96: S t r e s z c z e n i e: Badania przeprowadzono w latach 2010–2011, w Pracowni Sadownictwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Określono wpływ mulczowania gleby oraz liczby latorośli na łozie na jakość i wielkość plonu winorośli odmiany Regent. Krzewy posadzono w glebie gliniastej, III klasy bonitacyjnej, zasobnej w składniki mineralne. Ściółkowanie gleby okazało się niekorzystne ze względu na pogorszenie jakości owoców. Winogrona zawierały mniej ekstraktu (14,1%), więcej kwasów organicznych (0,90 g) i azotanów (83 mg) oraz charakteryzowały się niższym odczynem pH soku (3,25) w porównaniu z roślinami nie ściółkowanymi. Cięcie łozy na sześć oczek wpłynęło na uzyskiwanie większych gron, dłuższych (16,4 cm) i o większej masie (208 g) w porównaniu do gron zebranych z roślin prowadzonych na dziesięć pędów. Prowadzenie krzewów na krótsze łozy powodowało lepsze doświetlenie roślin, co wpłynęło na zwiększenie zawartości ekstraktu w owocach (15,8%) i obniżenie zawartości azotanów (71 mg). Owoce były również jędrniejsze (186 G), ciemniejsze (parametr L* 23,54) i o większej zawartości substancji odpowiedzialnych za barwę niebieską (parametr b* -12,19), wymagały natomiast większej siły do oderwania owocu od szypułki (119 G).

S ł o w a k l u c z o w e: barwa owoców, plon, skład chemiczny, uprawa
Ochmian I., Chełpiński P., Rozwarski R., Strzelecki R., Pantecki P., Angelov L., Stalev B., Jakość owoców dwóch odmian winorośli oraz wpływ sposobu ich maceracji na barwę moszczu. Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., 2012, Agric., Aliment., Pisc., Zootech. 295 (22), 35–42: S t r e s z c z e n i e: Przeprowadzone doświadczenie wykazało, że większymi owocami charakteryzowała się odmiana Regent. Winogrona tej odmiany miały również większą zawartość kwasów organicznych, witaminy C, a uzyskany moszcz wyższą wydajność sokową w porównaniu z owocami odmiany Cabernet Sauvignon. W owocach odmiany Regent stwierdzono jednak mniejszą zawartość ekstraktu, który jest jednym z głównych parametrów decydującym o przydatności do uprawy w danym regionie. Zawartość ekstraktu wzrastała w moszczu obu odmian po 24 godzinach maceracji. Powyższe parametry owoców wskazują na możliwość produkcji win, przy niewielkim dosłodzeniu moszczu, na które zezwalają przepisy. Bardzo ważne jest również dobranie odpowiednich warunków przeprowadzania procesu maceracji i fermentacji. Decyduje on o barwie wina, jak i jego smaku. Analizując uzyskane wyniki stwierdzono, że temperatura, w jakiej prowadzona była maceracja moszczu gronowego, miała znaczenie w kształtowaniu się jego barwy. Uwalnianie ciemnego barwnika ze skórek owoców winorośli badanych odmian następowało szybciej w trakcie prowadzenia procesu maceracji w temperaturze 18–20°C (maceracja ciepła). Najciemniejszy moszcz uzyskano z owoców odmiany Regent dziesiątego dnia ciepłej maceracji. Moszcz powstały z owoców winorośli odmiany Cabernet Sauvignon poddany ciepłej maceracji charakteryzował się jaśniejszą barwą. Pomiar barwy wykonany ostatniego dnia maceracji moszczu obu odmian, niezależnie od temperatury w jakiej prowadzono ten proces, wykazał największą wartość parametru b* który określa barwę niebieską.

S ł o w a k l u c z o w e: barwa, skład chemiczny, temperatura maceracji, wydajność sokowa
Białobrzeska M., Opała M., Perspektywy badań przyrostów rocznych winorośli (Vitis spp.) w Polsce – zastosowanie metody dendrochronologicznej w agroklimatologii. Studia i Materiały CEPL w Rogowie, 2012, 1(30), 13–20: A b s t r a k t: Wpływ ekstremalnych warunków meteorologicznych na przyrosty roczne winorośli może być obserwowany na różne sposoby. Przymrozki czy bardzo niskie temperatury w okresie zimowym mogą ograniczać aktywność kambialną i prowadzić do odkładania wąskich przyrostów, mogą również powodować zmiany w budowie anatomicznej drewna. Celem rozpoczętych pilotażowych badań jest określenie wpływu warunków meteorologicznych na szerokość przyrostów rocznych winorośli oraz na budowę anatomiczną drewna. Analizowane krzewy osiągnęły wiek 19 lat (Wrocław) i 15 lat (Chorzów). Z uśrednionych pomiarów utworzono krzywe przyrostowe dla Wrocławia (1992-2011) i Chorzowa (1996-2011). Szerokość przyrostów radialnych wynosiła od 7 do 270 ľm. Część przyrostów nie była w pełni wykształcona na całym obwodzie pnia. We wszystkich analizowanych próbach w 2010 roku pojawiły się uszkodzenia spowodowane działaniem bardzo niskich temperatur. Przyrosty winorośli porównano z przyrostami wybranych drzew owocowych.

S ł o w a k l u c z o w e: winorośl, przyrosty roczne, anatomia drewna, dendroklimatologia
Borowiak K., Korszun S., Wstępne badania aktywności fotosyntezy jednorocznych roślin wybranych odmian winorośli. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 2011, Nr 259, 179–191: A b s t r a k t: Celem przeprowadzonego doświadczenia było określenie różnic w intensywności procesu fotosyntezy pomiędzy wybranymi odmianami jednorocznych roślin winorośli o różnym poziomie plonowania. Metodą nieinwazyjną dokonano pomiarów takich parametrów jak: intensywność fotosyntezy netto, przewodność aparatów szparkowych, stężenie wewnętrzne CO₂ i intensywność transpiracji. Wykonano również dodatkowe pomiary parametrów charakteryzujących stan fizjologiczny roślin - zawartości chlorofilu, powierzchni liścia, specyficznej powierzchni liścia. Badania wykonano dwukrotnie na roślinach jednorocznych, w okresie wegetacyjnym 2010 roku. Wyniki badań powiązano ze średnim plonem z jednej rośliny w wieku produkcyjnym. Stwierdzono istotne różnice w poziomie intensywności fotosyntezy pomiędzy odmianami, jak również różnice w poziomach pozostałych badanych parametrów. Wykazano, że wysoka zawartość chlorofilu nie zawsze jest powiązana z poziomem aktywności fotosyntezy. Świadczy to o wysokiej wydajności fotosyntezy dla odmian o niskiej zawartości chlorofilu i odwrotnie. Poziom intensywności fotosyntezy powiązany był z powierzchnią liści. Na podstawie przeprowadzonych wstępnych badań jednorocznych roślin winorośli stwierdzono, że wysoki poziom badanych parametrów (tj. intensywność fotosyntezy, zawartość chlorofilu) odmiany Vertes Csillaga może być powiązany z dużym plonowaniem roślin w wieku produkcyjnym.

S ł o w a k l u c z o w e: winorośl, intensywność fotosyntezy netto, przewodność aparatów szparkowych, wewnętrzne stężenie CO₂, transpiracja, zawartość chlorofilu, powierzchnia liści
Tarko T., Wajda Ł., Duda-Chodak A., Gojniczek I., Wpływ zawartości wybranych pierwiastków w glebach winnic na ich występowanie w owocach winorośli Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 01/2011, 9(1), s. 20–21: S t r e s z c z e n i e: Badano związek pomiędzy występowaniem wybranych metali w glebie winnicy a ich zawartością w owocach uprawianej tam winorośli. Problematyka ta jest dotychczas mało rozpoznana, a metody stosowane do oceny tej relacji, mające na celu określenie dawek nawozów sztucznych i mineralnych, wymagają dalszego opracowania. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że badane winogrona odmian Aurora i Rondo wykazują tendencję do akumulacji większych stężeń potasu i magnezu niż cynku. Otrzymane wyniki mogą pozwolić na określenie zapotrzebowania pokarmowego krzewów, co pośrednio wpłynie na zwiększenie ich przydatności w procesie produkcji wina. Należy jednak podkreślić, że tego typu analizy powinny być prowadzone regularnie i obejmować szersze spektrum pierwiastków (w tym też innych metali ciężkich).

S ł o w a k l u c z o w e: winogrona, gleba, składniki mineralne, nawożenie
Kapłan M., Wpływ sposobu nanoszenia regulatorów wzrostu na jakość owoców winorośli (Vitis sp. L.) odmiany ‘Einset Seedless’. Acta Agrobotanica, 2011, Vol. 64(4): 189–196: S t r e s z c z e n i e: Badania przeprowadzono w latach 2006-2008 w Winnicy Faliszowice na terenie Wyżyny Sandomierskiej. W doświadczeniu oceniano jakość plonu winorośli odmiany ‘Einset Seedless’ po zastosowaniu kwasu giberelinowego (GA₃) w postaci preparatu Arbostim 100 SL i kwasu 2-naftoksyoctowego (NOA) w postaci preparatu Betokson Super 050 SL. Regulatory wzrostu nanoszono w okresie kwitnienia sprayingując kwiatostany lub zanurzając w całości w następujących stężeniach: 100 mg·L^-1 GA₃ zabieg wykonano jednokrotnie podczas pełni kwitnienia (70-80% rozwiniętych kwiatów), 50 mg·L^-1 GA₃ zabieg wykonano dwukrotnie: pierwszy na początku kwitnienia (20% rozwiniętych kwiatów), drugi pod koniec fazy kwitnienia (80% przekwitniętych kwiatów), 50 mg·L^-1 GA₃ + 0,2% NOA zabieg wykonano jednokrotnie podczas pełni kwitnienia oraz 0,2% NOA zabieg wykonano jednokrotnie podczas pełni kwitnienia. Wykazano, że zastosowane zabiegi korzystnie wpłynęły na masę gron i jagód oraz liczbę jagód w gronie winorośli odmiany ‘Einset Seedless’. Wykazano istotny wpływ kwasu giberelinowego oraz mieszaniny 50 mg·L^-1 GA₃ i 0,2% NOA na długość gron i jagód, wyjątek stanowiły grona i jagody sprayingiwane 50 mg·L^-1 GA₃, których długość nie różniła się istotnie od kontrolnych. Zastosowane zabiegi w nieznacznym stopniu wpłynęły na szerokość jagód winorośli badanej odmiany. Stwierdzono niekorzystny wpływ zastosowanych regulatorów wzrostu na zawartość ekstraktu w owocach odmiany ‘Einset Seedless’.

S ł o w a k l u c z o w e: winogrona, regulatory wzrostu, kwas giberelinowy, kwas 2-naftoksyoctowy
Kapłan M., Wpływ kwasu giberelinowego i kwasu 2-naftoksyoctowego na wielkość i jakość plonu winorośli odmiany ‘Einset Seedless’. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 2009, z. 539: 299–305: Z w n i o s k ó w: Zastosowane regulatory wzrostu - kwas giberelinowy (GA₃) i kwas 2-naftoksyoctowy (NOA) - bardzo korzystnie wpłynęły na masę grona, liczbę i masę jednej jagody oraz plon winorośli odmiany ‘Einset Seedless’. Plon ogólny winorośli odmiany ‘Einset Seedless’ po zastosowaniu mieszaniny 50 mg GA₃ +0,2% NOA·dm^-3 był dwukrotnie większy niż w kontroli.

S ł o w a k l u c z o w e: winorośl, plonowanie, regulatory wzrostu
Krośniak M., Gąstoł M., Banach P., Pytel A., Wybrane parametry jakościowe winogron uprawianych w Polsce południowej. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2009, 4, 116–121: S t r e s z c z e n i e: Na przestrzeni ostatnich lat wzrasta zainteresowanie uprawą winorośli w polskich warunkach. Poszukuje się odmian, które posiadają odpowiednie walory użytkowe oraz zdrowotne. Celem pracy było przebadanie charakterystyki jakościowej soków z owoców winorośli szlachetnej rosnącej w Garlicy Murowanej koło Krakowa. Badaniami objęto pięć odmian winorośli: Jutrzenka, Seyval Blanc, Rondo, Marechal Foch i Muskat Odeski uprawianych w warunkach polskich. W sokach oznaczono kwasowość w przeliczeniu na kwas winowy – metoda potencjometryczna, ekstrakt – metoda refraktometryczna, zawartość polifenoli ogółem – spektrofotometryczna, zdolność antyoksydacyjną FRAP (Ferric Reducing Antioxidant Power) metoda spektrofotometryczna oraz pierwiastki: Ca, K, Na i Zn – płomieniowa absorpcja atomowa. Spośród przebadanych odmian Marechal Foch i Rondo (odmiany czerwone) posiadały wysokie zawartości polifenoli (odpowiednio 36,8 oraz 30,1 g GAE / L), i FRAP (16210 i 6585 µmol/L), a także oznaczonych pierwiastków. Odmiana o jasnych owocach – Jutrzenka – posiadała bardziej zbliżone wartości powyższych parametrów do odmian czerwonych niż do odmian białych: Muskat Odeski i Seyval Blanc. Ostatnia z wymienionych odmian była najuboższa w badane składniki.

S ł o w a k l u c z o w e: winorośl, kwasowość, polifenole, FRAP, pierwiastki

Ochrona winorośli

Czulak M., Wykorzystanie naturalnych metod w ochronie winorośli. Zeszyty Naukowe. Inżynieria środowiska / Uniwersytet Zielonogórski, 2011, 143(23), 96–104: A b s t r a k t: Artykuł podejmuje zagadnienia biologicznej ochrony roślin uprawnych jako alternatywę do metod chemicznych. Prezentuje realny problem związany z chemizacją środowiska przy stosowaniu środków toksycznych, z czym związane są problemy rewitalizacji ekosystemu.

S ł o w a k l u c z o w e: środowisko naturalne, ekosystem, toksyny

Wina zimnego klimatu

Błaszczyk J., Krzywonos M., Analiza właściwości moszczów winnych i win na przykładzie winnicy z Dolnego Śląska. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2015, 411, 9–18: A b s t r a k t: Celem pracy było przeprowadzenie badań dotyczących składu chemicznego moszczu i wina, całkowitej zawartości polifenoli, w tym oceny zawartości resweratrolu. Pomiary rozpoczęto od zbadania soku z winogron (moszczu), następnie prowadzono je przez cały okres fermentacji wina, a zakończono na rocznym produkcie w celu prześledzenia zmian w składzie chemicznym wina i zawartości polifenoli w winie na różnych etapach produkcji. Materiał badań stanowiło wino Czarne z Winnicy Świdnickiej. Aby porównać wyniki badań, analizowano również inne czerwone wytrawne wino dostępne na rynku. Wykazano wysoką zawartość resweratrolu w winie Czarnym ok. 180 mg/l, w porównaniu z badanym winem komercyjnym Chateau Barrail Bordeaux 25 mg/l. Wykazano obecność innych stilbenów w badanych winach, jednak ich zawartość w winie Czarnym była zdecydowanie wyższa, co może wynikać z przedłużonej maceracji oraz charakterystyki odmiany winorośli.

S ł o w a k l u c z o w e: wino, chemiczna analiza wina, resweratrol, HPLC
Popek S., Próba oceny wpływu wybranych metod klarowania na jakość win. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 2015, 88, 82–88: A b s t r a k t: Celem niniejszej pracy była próba oceny skuteczności wybranych metod klarowania wina oraz analiza parametrów determinujących jakość próbek wina wyprodukowanego z wykorzystaniem różnych wariantów tego procesu. Materiał badawczy stanowiły próbki wina czerwonego gronowego Cabernet Dorsa, nieklarowanego, producent Winnica Maria Anna w Wyżnem. W ramach niniejszej pracy do klarowania wina zastosowano klarowanie za pomocą substancji organicznych, przy użyciu żelatyny i taniny oraz za pomocą substancji mineralnych (bentonit). W wyniku badań stwierdzono, że zastosowana metoda klarowania wina nie determinuje jego jakości sensorycznej, natomiast może wpływać na poziom zawartości w nim ekstraktu ogólnego.

S ł o w a k l u c z o w e: klarowanie, wino, determinanty jakości
Sterczyńska M., Machowski M., Jakubowski M., Wiśniewski A., Skuteczność wybranych metod klarowania gronowych win czerwonych fermentowanych przy udziale drożdży dzikich i szlachetnych. Inżynieria Przetwórstwa Spożywczego, 2015, 4(16), 28–33: A b s t r a k t: Praca przedstawia wyniki badań wpływu metod klarowania na wybrane parametry fizykochemiczne oraz składniki chemiczne gronowych win czerwonych. Fermentację prób nastawu prowadzono z wykorzystaniem drożdży dzikich i szlachetnych (typu Malaga). Po filtracji wytworzonych win analizowano wybrane parametry oraz składniki chemiczne (zawartość alkoholu etylowego, wartość pH, kwasowość ogólna, zawartość ekstraktu ogólnego, zawartość związków fenolowych). Celem pracy była analiza wybranych metod klarowania gronowych win czerwonych w zależności od użytej odmiany drożdży winiarskich. Materiałem badawczym były wina gronowe sporządzone w warunkach laboratoryjnych zgodnie z zasadami technologii produkcji. Po zakończeniu fermentacji poddano je badaniom wybranych parametrów fizykochemicznych oraz klarowaniu różnymi sposobami, w tym za pomocą wybranych środków klarujących. Klarowanie prowadzono sedymentacyjnie i z wykorzystaniem laboratoryjnej kadzi wirowej whirlpool. W oparciu o analizę wyników stwierdzono wpływ rodzaju użytych drożdży na wartości parametrów fizykochemicznych win. Stwierdzono także rozbieżności w zakresie wydajności i czasu realizacji klaryfikacji uzyskanych win gronowych.

S ł o w a k l u c z o w e: produkcja wina, produkcja napojów alkoholowych, technologia
Drożdż I., Słowik M., Sroka P., Makarewicz M., Wpływ Oenococcus oeni na parametry enologiczne polskich win gronowych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2014, 3(94), 165–178: S t r e s z c z e n i e: Celem pracy było określenie parametrów enologicznych win odkwaszanych mikrobiologicznie. Przedmiotem badań były młode wina czerwone Marechal Foch i Frontenac oraz białe Seyval Blanc odkwaszane przy użyciu kultury starterowej Viniflora Oenos (Oenococcus oeni). Przed odkwaszaniem i po nim wykonano analizę zawartości alkoholu, kwasowości ogólnej, lotnej, polifenoli oraz oznaczono aktywność przeciwutleniającą i profil związków lotnych. Nie powiodła się próba zniwelowania nadmiernej kwasowości wina Frontenac. Stosowany do odkwaszania O. oeni spowodował zmniejszenie kwasowości ogólnej wina Marechal Foch o 28%, a wina Seyval Blanc - o 12%. Wykazano wzrost kwasowości lotnej we wszystkich badanych winach (w Marechal Foch o 69%, we Frontenac o 20% i w Seyval Blanc o 95%). Stwierdzono wzrost aktywności przeciwutleniającej we wszystkich badanych winach i polifenoli ogółem w winach czerwonych po fermentacji jabłkowo-mlekowej. O. oeni spowodował wzrost zawartości octanu etylu oraz zmniejszenie octanu izobutylu i heksanianu etylu we wszystkich badanych winach. W badaniach wykazano ograniczoną przydatność szczepionki do odkwaszania win klimatu umiarkowanego o wysokiej kwasowości ogólnej i dużej zawartości alkoholu.

S ł o w a k l u c z o w e: fermentacja jabłkowo-mlekowa (MLF), Oenococcus oeni, odkwaszanie, polifenole
Cioch M., Tuszyński T., Biologiczne metody odkwaszania win gronowych. Nauki Inżynierskie i Technologie / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, 2014, 1(12), 9–23: S t r e s z c z e n i e: Równowaga między zawartością cukrów i kwasów stanowi najbardziej istotny czynnik w produkcji wysokiej jakości wina. L-jabłczany i L-winiany odgrywają kluczową rolę w procesie winifikacji, wpływając na cechy organoleptyczne napoju oraz jego stabilność fizyczną, biochemiczną i mikrobiologiczną. Odkwaszanie moszczu gronowego i wina jest często niezbędne w jego produkcji, szczególnie w rejonach o niesprzyjających warunkach klimatycznych, do których można zaliczyć również Polskę. Fermentacja jabłkowo-mlekowa indukowana przez bakterie kwasu mlekowego (LAB) skutecznie redukuje kwasowość, jednak przyczynia się do zmiany charakteru wina oraz tworzenia niepożądanych związków, takich jak aminy biogenne czy karbaminian etylu. Alternatywą dla niej jest odkwaszanie z udziałem dobranych szczepów drożdży. Ze względu na ich różnorodność i zmienność genetyczną oraz skuteczność redukcji kwasu jabłkowego w moszczach gronowych i winach, na szczególną uwagę zasługują te szczepy, które zapewniają równocześnie prawidłowy proces fermentacji i dojrzewania. Odkwaszanie win gronowych z udziałem drożdży daje możliwość nie tylko obniżenia kwasowości, ale również uzyskania pożądanych komponentów smaku i aromatu, kształtując jakość sensoryczną finalnego produktu.

S ł o w a k l u c z o w e: odkwaszanie win, LAB, drożdże, kwas L-jabłkowy
Dobrowolska-Iwanek J., Gąstoł M., Wanat A., Krośniak M., Jancik M., Zagrodzki P., Wine of Cool-climate Areas in South Poland. S. Afr. J. Enol. Vitic., Vol. 35, No. 1, 2014: S u m m a r y: A number of new vinery production regions, especially in the southern parts of Poland, have appeared in the last ten-odd years. This study was aimed at completing the chemical characterisation of wine produced from ten Polish grape cultivars planted near Krakow. The wine was analysed to determine organic acid concentrations, total polyphenols and extract content, antioxidant activity, alcohol content, total acidity and pH. Moreover, a sensory analysis was performed on the wine. Significant differences were recorded between red and white wine. The total acidity expressed as tartaric acid, and tartaric and malic acid concentrations, were significantly higher in white and red wines, whereas antioxidant activity and phenolic content were significantly higher in the red wines. Similarities and relationships between various parameters and specific wine brands were further examined with cluster analysis. Our results show that, under Polish climatic conditions, it is possible to produce wine with quality comparable to wine from established wine denomination regions. Selected wine brands showed high antioxidant activity (FRAP – ferric reducing antioxidant power) and a high level of polyphenols. This study also provides confirmation that wines from colder climates frequently reveal unique and desirable properties.

K e y w o r d s: grape cultivars, food composition, antioxidant activity, polyphenols, organic acids
Dziadas M., Jeleń H., Wpływ dodatku glikozydaz na zawartość wybranych monoterpenów w moszczach i białych winach z dwóch odmian winorośli rosnącej w Polsce. Acta Sci.Pol. Technol. Aliment. 2011, 10(1), 7–17: W s t ę p: Zawartość alkoholi monoterpenowych i ich prekursorów glikozydowych w winogronach jest kształtowana przez odmianę i dostępność specyficznych enzymów hydrolitycznych w trakcie procesu produkcji. Dodatek tych enzymów hydrolizujących wiązanie β-glikozydowe do moszczu może być wykorzystany do oceny potencjału aromatycznego surowca, który jest unieruchomiony w nieaktywnych zapachowo o-glikozydach oraz do poprawy aromatu win gronowych białych. W pracy zastosowano kompleksowe preparaty enzymatyczne AR2000 i Rapidase X-Press jako dodatek do moszczu w celu uwolnienia aglikonów terpenowych z cząsteczek glikozydowych. Analizowano wolne aglikony po szybkiej hydrolizie kwasowej za pomocą ekstrakcji do fazy stałej (C18 RP), a następnie techniką chromatografii gazowej i spektrometrii mas (GC/MS).

M a t e r i a ł y i m e t o d y: Przebadano dwie odmiany białej winorośli pochodzące z winnicy Golesz w Jaśle (Nachodka i Perła Zali) cechujące się średnią zawartością związków terpenowych (odmiany niearomatyczne). Porównano zawartości aglikonów uwolnionych z glikozydów obecnych w moszczach oraz winach z dodatkiem i bez dodatku enzymów. Alkohole (linalool, nerol, geraniol, β-citronelol, α-terpineol) i ich glikozydowe prekursory ekstrahowano na kolumnach SPE (C-18) i analizowano techniką GC/MS.

W y n i k i: Zawartość wolnych alkoholi terpenowych w moszczach wynosiła 42,7 µg/L dla Perła Zali, 46,3 µg/L dla Nachodki, lecz zawartość aglikonów terpenowych z glikozydów wynosiła odpowiednio 228,9 µg/L dla Nachodki i 88,8 µg/L dla Perły Zali. Dodatek glikozydaz do moszczy wpłynął na zwiększenie stężenia badanych monoterpenów o około 50 µg/L u Perły Zali i ok. 100 µg/L u Nachodki. Całkowita ilość monoterpenów obniżyła się podczas 6-miesięcznego leżakowania wina, jednakże w winach z dodatkiem enzymów była istotnie wyższa w porównaniu z próbą kontrolną. Wina z dodatkiem enzymów zostały poddane ocenie sensorycznej i zaobserwowano wyraźne różnice w stosunku do próby kontrolnej w nutach kwiatowych i owocowych.

W n i o s k i: Dodatek enzymów może być stosowany do poprawy aromatu win gronowych białych produkowanych ze średniej jakości surowca, wpływając na zwiększenie aromatycznych alkoholi terpenowych. Jednakże trzeba mieć na uwadze, iż zmiany wywołane dodatkiem enzymów nie zawsze mogą mieć charakter pozytywny.

S ł o w a k l u c z o w e: białe wino, glikozydy, monoterpeny, SPE, GC/MS
Gawlik M. B., Nowak Ł., Baran M., Analiza właściwości win produkcji polskiej. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2008, 1, 15–20: S t r e s z c z e n i e: W przedstawionej pracy zamieszczono charakterystykę 9 czerwonych win gronowych wyprodukowanych w winnicach Polski południowej w 2005 r. Oceniono pH, gęstość, zdolność do redukcji Fe (III), całkowitą zawartość polifenoli i zawartość resweratrolu. Zawartość resweratrolu związku biologicznie czynnego o charakterze protekcyjnym w stosunku do układu krążenia, była na średnim poziomie w 2 próbkach badanych win w porównaniu do markowych win pochodzących z krajów o długiej tradycji winiarskiej. Pozostałych 7 próbek zawierało niższe stężenia tego związku. Wartości pozostałych badanych parametrów polskich win zasadniczo były podobne do tych, które podaje piśmiennictwo opisujące wina z innych regionów świata.

S ł o w a k l u c z o w e: resweratrol, polifenole, ekstrakcja na fazie stałej, HPLC
Tarko T., Duda-Chodak A., Sroka P., Satora P., Jurasz E., Właściwości fizykochemiczne i antyoksydacyjne wybranych polskich win gronowych i owocowych. Acta Sci.Pol. Technol. Aliment. 2008, 7(3), 35–45: S t r e s z c z e n i e: Celem pracy była ocena parametrów enologicznych oraz właściwości antyoksydacyjnych wybranych polskich win gronowych i owocowych. Do badań zostały wykorzystane wina pochodzące z winnicy Golesz na Podkarpaciu oraz komercyjnie dostępne wina owocowe. Oceniane wina, z wyjątkiem białego wina gronowego - Seyval Blanc, charakteryzowały się względnie dużą zawartością ekstraktu (10,5-18,8% m/v). Moc win była wyrównana, tylko cydr - napój niskoalkoholowy odznaczał się zawartością alkoholu na poziomie 5,7% (v/v). Czerwone wino gronowe charakteryzowało się większą aktywnością antyoksydacyjną i zawartością polifenoli ogółem w porównaniu z winami białymi i owocowymi. Dominującymi związkami lotnymi win były alkohole wyższe, głównie amylowe oraz izobutanol. Szczególnie duże stężenia tych związków występowały w winach likierowych. W winach wiśniowych i cydrze obserwowano również względnie duże stężenia propanolu.

S ł o w a k l u c z o w e: polskie wina, aktywność antyoksydacyjna, związki fenolowe, składniki lotne

Rynek polskich win gronowych

Radziwiłko B., Determinanty rozwoju oraz ich wpływ na obecny stan produkcji wina gronowego w Polsce. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 2012, nr 5, s. 427–440: S t r e s z c z e n i e: Artykuł prezentuje główne determinanty produkcji wina gronowego w Polsce oraz wynikające z nich implikacje dla opisywanego sektora. Na wytwarzanie tego trunku w największym stopniu wpływają regulacje prawne oraz preferencje konsumentów, choć istotnym czynnikiem jest także położenie geograficzne. Wejście Polski do Unii Europejskiej spowodowało zauważalne pomnożenie liczby winnic i areałów uprawnych winorośli. Dodatkowo Unia włączyła Polskę do strefy A europejskiej uprawy winorośli, na czym zyskali głównie mali producenci. Póki co najmocniejszą cechą polskiego wina jest jego jakość. Problem stanowi jednak rozbudowany instytucjonalizm, który stwarza barierę rozwojową tej branży. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż udział we wspólnotowym rynku wina generuje szereg szans. Poruszone problemy umożliwiają zapoznanie się z ogólnym stanem polskiej branży wina gronowego, który wynikł z opisanych w pracy czynników.

S ł o w a k l u c z o w e: bariera rozwoju, determinanty rozwoju, regulacje prawne, winiarstwo, winnice, wspólny rynek wina, wino gronowe
Wilk K., Polski rynek win w świetle zmian w krajowych i wspólnotowych uregulowaniach prawnych. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania / Uniwersytet Szczeciński, 2011, nr 22, s. 135–148: F r a g m e n t t e k s t u: Celem artykułu jest ukazanie perspektyw modernizacji polskiej gospodarki w obszarze sektora winiarskiego, w nawiązaniu do zmian w regulacjach prawnych dotyczących wspólnotowego oraz krajowego rynku win, które znacząco wpłynęły na poprawę sytuacji na tych rynkach, a polskim producentom otworzyły realną drogę rozwoju.

S ł o w a k l u c z o w e: produkcja wina, rynek wina, przemysł winiarski
Lipińska I., Ochrona nazw pochodzenia oraz oznaczeń geograficznych wyrobów winiarskich w Polsce – zagadnienia prawne i ekonomiczne. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 2011, 13, 279–283: A b s t r a k t: Artykuł dotyczy problematyki związanej z ochroną prawną nazwy pochodzenia oraz oznaczenia geograficznego produktów winiarskich. Ochrona ta przewidziana jest zarówno w przepisach regulujących funkcjonowanie rynku wina oraz w prawie własności intelektualnej. Rodzimi producenci, do tej pory nie mieli możliwości korzystania z omawianej ochrony, z uwagi na brak regulacji krajowej. Sytuacja ta uległa zmianie po uchwaleniu 12 maja 2011 r. brakującego aktu normatywnego.

S ł o w a k l u c z o w e: oznaczenia geograficzne, kraj pochodzenia produktu, ochrona własności intelektualnej, regulacje prawne, rynek wina

Zakładanie i prowadzenie winnicy

Suszyna J., Prowadzenie winnicy. Selekcja latorośli. Opublikowano 03.05.2018
Suszyna J., Prowadzenie winnicy. Cięcie zimowe winorośli. Opublikowano 20.02.2018
Pink M., Polska jako kraj winiarski? Od tradycji do rodzących się możliwości. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 2015, 2: 37–56: S t r e s z c z e n i e: Polska nie była i nie jest postrzegana jako kraj winiarski, ale od kilku lat obserwuje się tu wyraźny wzrost zainteresowania hodowlą winorośli i produkcją wina. Patrząc z perspektywy historycznej, można jednak zauważyć, że próby zaistnienia polskiego winiarstwa nie są zjawiskiem nowym. Współcześnie odrodzeniu winiarstwa sprzyjają przede wszystkim zmiany warunków klimatycznych, ale również zjawiska o charakterze społecznym, takie jak zmiany preferencji konsumentów, wzrost ich zamożności, wzmocnienie wizerunku Polski na turystycznej mapie Europy, popularność lokalnej żywności i ruchów slow food i slow life. Polskie winiarstwo szybko się rozwija, wykształca własną specyfikę, zarówno pod względem profilu winiarzy, jak i wykorzystywanych odmian winorośli i stylu wina. Mimo to działalność winiarska jest obciążona stosunkowo dużym ryzykiem, a otoczenie nadal pozostaje niesprzyjające. Wyniki analizy SWOT skłaniają do przyjęcia konserwatywnej strategii rozwoju branży. Celem opracowania była syntetyczna prezentacja stanu polskiego winiarstwa w kontekście zmieniających się uwarunkowań naturalnych i rynkowych oraz wstępna ocena jego potencjału. Jako materiał badawczy wykorzystano dane z portalu winogrodnicy.pl, informacje upubliczniane przez Agencję Rynku Rolnego oraz statystyki prowadzone przez polskie stowarzyszenia winiarskie i Wine Institute. Dane pierwotne dotyczące specyfiki małopolskich gospodarstw winiarskich pochodziły z kwestionariuszy wywiadu oraz z obserwacji prowadzonych w gospodarstwach.

S ł o w a k l u c z o w e: polskie wino, winiarstwo w Polsce
Suszyna J., Pokaz cięcia winorośli w Winnicy Św. Jakuba zorganizowany przez Towarzystwo Naukowe Sandomierskie i Sandomierskie Stowarzyszenie Winiarzy. Opublikowano 02.03.2015
Winnica – Zrób to Sam. Film zrealizowany w ramach projektu WINNER Winnice-Edukacja-Reaktywacja
Kapłan M. (Winnica Faliszowice), Zakładanie i prowadzenie winnicy w chłodnym klimacie. Wymagania klimatyczne winorośli, rodzaje cięcia, nawożenie winnicy. Opublikowano 12.02.2014
Mańka A., Kosatka K., Dąbrowska K., Stańczyk R., Krzywonos M., Finansowy i ekonomiczny aspekt prowadzenia własnej winnicy. Nauki Inżynierskie i Technologie / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, 2014, 4(15): 76–83: A b s t r a k t: Wino jest uwielbianym i cenionym trunkiem, którego popularność stale wzrasta. Nie jest więc zaskoczeniem, że coraz więcej miłośników wina zakłada własne winnice. Dzieje się tak nie tylko w krajach, gdzie produkcja wina niejako wpisuje się w tradycję, ale także w krajach, w których niegdyś trunek ten nie cieszył się popularnością. W Polsce biznes winny znajduje się jeszcze w fazie raczkowania, ale zauważalny jest jego szybki rozwój. Celem artykułu była analiza działań podejmowanych na rzecz otworzenia własnej winnicy w Polsce. Szczególną uwagę skoncentrowano na aspektach finansowych i formalnych. Starano się odpowiedzieć na pytanie, czy własna winnica w Polsce to dobry i dochodowy pomysł na biznes.

S ł o w a k l u c z o w e: wino, winnica, winiarnia, własny biznes, koszty prowadzenia winnicy
Kapłan M., Możliwości uprawy winorośli w Polsce. Nauki Przyrodnicze, 2013, 2(2): 4–12: S t r e s z c z e n i e: Polska znajduje się poza północną granicą obszaru intensywnej uprawy winorośli. Przeciętna roczna suma temperatur aktywnych SAT (średnich dobowych temperatur powyżej 10°C) w zależności od regionu waha się od 2450 do 2600°C. Bardzo dużym zagrożeniem dla uprawy winorośli są znaczne spadki temperatury w okresie zimy (sporadycznie do -30°C) oraz przymrozki wiosenne i jesienne, dlatego istotne znaczenie w powodzeniu uprawy odgrywa lokalizacja winnicy. Obecnie uprawa winorośli w Polsce ma niewielkie znaczenie gospodarcze, ale w ostatnich latach notuje się szybki wzrost powierzchni upraw tego gatunku. Szacuje się, że w 2008 roku powierzchnia winnic w Polsce wynosiła około 250–300 ha. Największym zainteresowaniem cieszy się sadzenie winnic dostarczających surowca winiarskiego, ponieważ uprawa odmian deserowych w gruncie lub pod osłonami jest nieopłacalna. W Polsce uprawia się przede wszystkim tzw. mieszańce niespecyficzne, ponieważ są bardziej tolerancyjne na spadki temperatury w okresie zimy niż odmiany Vitis vinifera. Uprawa krzewów V. vinifera na terenie Polski jest możliwa tylko w najcieplejszych rejonach i w najlepszych lokalizacjach, gdzie wartości temperatury w okresie zimy nie osiągają -25°C.

S ł o w a k l u c z o w e: winorośl, winnica, mieszańce niespecyficzne, odmiana.
Kopeć B., Uwarunkowania termiczne wegetacji winorośli na obszarze południowo-wschodniej Polski. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, Nr 4/2009, Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, s. 251–262: S t r e s z c z e n i e: W pracy scharakteryzowane zostały warunki termiczne wegetacji winorośli na obszarze południowo-wschodniej Polski. Na podstawie danych meteorologicznych z 5 stacji pomiarowych z lat 1971–2000 i 1991–2000 dokonano oceny tendencji przebiegu wybranych meteorologicznych wskaźników kompleksowych. Jako wskaźnik oceny warunków wegetacji przyjęto daty początku i końca oraz czasu trwania okresów termicznych ważnych dla wegetacji winorośli. Przeanalizowano również wartości sum temperatur aktywnych powyżej 8 i 10°C oraz wskaźnik LTI (latitude temperature index) w ostatnim trzydziestoleciu XX wieku. Charakterystyczną cechą klimatu Polski, którą można zaobserwować zwłaszcza w dwóch ostatnich dekadach XX wieku jest wyraźny wzrost średniej rocznej temperatury powietrza (około 0,3°C na dekadę). Konsekwencją współczesnych zmian klimatu jest postępujące skracanie się charakterystycznych dla Polski okresów przejściowych. Wydłużeniu ulegają ciepłe pory roku, które zaczynają się wcześniej. Skraca się okres termicznej zimy, która rozpoczyna się wcześniej i charakteryzuje łagodniejszym przebiegiem. Jednocześnie obserwowane jest duże zróżnicowanie dat początku okresu gospodarczego i wegetacyjnego. Dotychczasowe ocieplenie klimatu zaznacza się również we wzrostowym trendzie sum temperatur aktywnych o wartości 8 i 10°C oraz wskaźnika LTI (latitude temperature index). Zachodzące zmiany umożliwiają ponowne wprowadzenie uprawy winorośli na obszarze Polski. Do tej tradycji powraca się na Dolnym Śląsku i Wielkopolsce – regionach najcieplejszych w kraju oraz na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Na podstawie przebiegu sum temperatur aktywnych (STA) wykazano, że możliwa jest uprawa odmian bardzo wczesnych i wczesnych winorośli. Tak więc panujące warunki są wystarczające dla uprawy roślin o większych wymaganiach świetlnych i cieplnych, których przykładem jest winorośl. Dodatkowo stwarza to możliwość rozwoju terenów w tym obszarze Polski, ponieważ uprawa winorośli oraz produkcja i degustacja win może być jedną z atrakcji gospodarstw agroturystycznych.

S ł o w a k l u c z o w e: winorośl, okresy termiczne, sumy temperatur aktywnych
Grabowski J., Kopytowski J., Czas aktywnego wzrostu roślin w Polsce północno-wschodniej, a warunki uprawy winorośli. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 2009 z. 536: 87–94: A b s t r a k t: Wykorzystując dane meteorologiczne ze stacji IMGW zlokalizowanych na obszarze Polski północno-wschodniej dokonano charakterystyki okresu wegetacyjnego i aktywnego wzrostu roślin. Okres badań obejmował lata 1951-2000 dla stacji meteorologicznych: Białystok, Elbląg, Kętrzyn, Olsztyn i Suwałki oraz lata 1966-2005 dla stacji w Mikołajkach. W okresie wegetacyjnym, określonym wartością progową średniej dobowej temperatury powietrza 5°C, wyznaczono daty rozpoczęcia, zakończenia oraz liczbę dni. Okres aktywnego wzrostu roślin, wyznaczony wartością progową średniej dobowej temperatury powietrza 10°C, scharakteryzowano podając daty rozpoczęcia, zakończenia długość trwania a także sumę temperatur średnich dobowych powyżej ustalonego progu termicznego. Z analizy przeprowadzonych badań wynika, że czas aktywnego wzrostu roślin oraz sumy temperatur w tym okresie są najniższe w Polsce wyłączając obszary górskie i dlatego też wielkoobszarowa uprawa istniejących odmian krzewów winorośli, których wartość graniczna potrzeb cieplnych wynosi 2500-2750°C obarczona jest wysokim ryzykiem. Poniżej przedstawiono liczbę dni trwania okresu aktywnego wzrostu roślin i średnią sumę temperatur w tym okresie w badanych miejscowościach: Białystok 150 dni (2347°C), Elbląg 155 dni (2408°C), Kętrzyn 149 dni (2305°C), Mikołajki 153 dni (2384°C), Olsztyn 149 dni (2307°C), Suwałki 143 dni (2190°C).

S ł o w a k l u c z o w e: temperatury aktywne, okres wegetacji, wartości SAT, możliwości uprawy winorośli
Lisek J., Uszkodzenia mrozowe winorośli po zimie 2005/2006 w warunkach Polski. Folia Horticulturae, 2007, 19, 69–78: S t r e s z c z e n i e: Po zimie 2005/2006 oceniano uszkodzenia mrozowe na krzewach pięćdziesięciu odmian winorośli uprawianych w warunkach centralnej Polski. Minimalną temperaturę zimową, wynoszącą –31,6°C, zanotowano 23 stycznia 2006. Najlepsza tolerancja na ekstremalnie niską temperaturę – brak uszkodzeń pędów i pąków, cechowała odmiany 'Alwood' oraz 'Zilga', zaliczane do grupy Vitis labruscana (mieszańce amerykańskie). Niewielkie uszkodzenia zanotowano na krzewach odmian 'Marechal Foch' oraz 'Aurora' (mieszańce francuskoamerykańskie). Całkowicie przemarzły pąki odmian zaliczanych do V. vinifera. Tolerancja mrozowa krzewów zaliczanych do mieszańców niespecyficznych (wielokrotnych) była zróżnicowana, od 45% przemarzniętych pąków ('Sibera') do 100% ('Medina'). Uszkodzenia mrozowe wystąpiły na pędach położonych ponad linią śniegu. Części roślin okryte śniegiem nie były narażone na istotne uszkodzenia, nawet u odmian wrażliwych.

S ł o w a k l u c z o w e: odporność mrozowa winorośli

Enoturystyka w Polsce

Charzyński P., Podgórski Z., Polscy biro- i enoturyści – wstępna charakterystyka komparatystyczna. Turystyka Kulturowa, nr 5/2017, s. 88–102: A b s t r a k t: Turystyka piwna i turystyka winiarska są najczęściej traktowane jako formy turystyki kulinarnej. Stają się one z każdym rokiem coraz bardziej popularne w Polsce. Liczba publikacji poświęconych charakterystyce biroturystów zarówno w literaturze światowej, jak i polskiej jest niewielka, natomiast studia poświęcone enoturystom są liczniej obecne w literaturze turystycznokulturowej. Prace przedstawiające profil enoturysty pojawiły się w latach 90. XX wieku. Celem podjętych badań było określenie profilu polskiego eno- i biroturysty (turysty winiarskiego i piwnego), a także ustalenie wspólnych i rozłącznych cech osób uprawiających te rodzaje aktywności. Materiał do porównania w niniejszym opracowaniu pozyskano drogą analizy odpowiedzi respondentów, uczestniczących w badaniach ankietowych przeprowadzonych w latach 2011-2014. Dobór prób był celowy. Do analizy zakwalifikowano ankiety wypełnione przez 170 biroturystów oraz 88 enoturystów. Otrzymane wyniki wskazują, że zarówno biroturystyka, jak i enoturystyka cieszą się większym zainteresowaniem mężczyzn niż kobiet. Statystyczny turysta piwny jest młodszy od turysty winiarskiego, a największą tego typu aktywność turystyczną wykazują osoby z wyższym wykształceniem. Biroturyści częściej niż enoturyści podróżują do miejsc wiążących się z ich kulinarnymi zainteresowaniami degustacją napojów.

S ł o w a k l u c z o w e: profil turysty piwnego, profil turysty winiarskiego, biroturystyka, enoturystyka, turystyka kulinarna, turystyka kulturowa
Poczta J., Zagrocka M., Uwarunkowania rozwoju turystyki winiarskiej w Polsce na przykładzie regionu zielonogórskiego. Turystyka Kulturowa, nr 5/2016, s. 115–130: A b s t r a k t: W publikacji wykorzystano metodę badawczą zwaną "desk research", bazującą na analizie polskiej i zagranicznej literatury, artykułów oraz stron internetowych organizacji skupiających swoją działalność na tematyce wina, takich jak International Wine & Spirit Research (IWSR), Assembly of European Wine Regions (AREV), Polski Instytut Winorośli i Wina, Zielonogórskie Stowarzyszenie Winiarzy, licznych forach internetowych oraz zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Artykuł podzielono na części. Pierwsza jest wprowadzeniem objaśniającym oraz terminologicznym do zagadnienia turystyki winiarskiej, która stanowiąc formę turystyki kulturowej sensu stricto tworzy bardzo elitarną formę realizowania potrzeb związanych z szeroko pojętą podróżą oraz kulturą podróżowania. W drugiej wskazano także na uwarunkowania i kierunki rozwoju turystyki winiarskiej w Polsce, poddano [za Bosak 2013] krytycznej analizie model docelowy komercyjnej uprawy winorośli i produkcji wina w Polsce, przedstawiono zestawienie silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń rynkowych (tabela 1.). Takie wyliczenie plusów i minusów pozwoliło rozjaśnić obraz ogólnej sytuacji polskiego winiarstwa oraz szans jego rozwoju. Natomiast w trzeciej części, w celu zbadania atrakcyjności szlaku winnic w regionie zielonogórskim, przeprowadzono badania metodą sondażu diagnostycznego pośród 60 przypadkowo spotkanych osób, na terenie województwa lubuskiego i wielkopolskiego. Badania empiryczne umożliwiły poznanie opinii przypadkowo zbadanych osób na temat atrakcyjności oferty turystyki winiarskiej w regionie zielonogórskim, wydarzeń z nią związanych oraz poziomu promocji.

S ł o w a k l u c z o w e: turystyka winiarska, ekoturystyka, region zielonogórski
Sokół J. L., Perspektywy rozwoju turystyki winiarskiej w Polsce – szanse i bariery. Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja, Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych, Warszawa : 2015, 2(16), 39–48: S t r e s z c z e n i e: W badaniach ankietowych, przeprowadzonych online na grupie 222 osób, oceniano popularność enoturystyki wśród polskiego społeczeństwa oraz uwarunkowania i możliwości jej rozwoju. Badania wykazały, że turystyka winiarska nie należy do popularnych form wypoczynku wśród Polaków, tym niemniej ma ona pewne szanse rozwoju. Przede wszystkim potrzebna jest w tym celu większa współpraca właścicieli winnic z podmiotami branży turystycznej, m.in. biurami podróży, hotelami, restauracjami. Konieczna jest też odpowiednia promocja enoturystyki przez władze samorządowe w porozumieniu z organizacjami winiarskimi i innymi podmiotami zainteresowanymi jej rozwojem w Polsce.

S ł o w a k l u c z o w e: turystyka winiarska, popularność, szanse rozwoju
Makowski J., Miętkiewska-Brynda J., Turystyka winiarska w Polsce. Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja, Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych, Warszawa : 2015, 1(15), 163–172: S t r e s z c z e n i e: W artykule zwrócono uwagę na trzy elementy, które złożyły się na rozwój turystyki winiarskiej w Polsce. Pierwszym jest historia uprawy winorośli, wytwarzania wina, handlu nim oraz składowania i dojrzewania win w Polsce. świadectwa tych działań są elementami dziedzictwa kulturowego, do których nawiązują współcześni winiarze i rodząca się enoturystyka. Drugim elementem jest ocieplenie klimatu, które sprzyja powrotowi winorośli w miejsca, w których niegdyś ją w Polsce uprawiano. Zainteresowaniu uprawą winorośli i wytwarzaniem wina towarzyszy wzrost spożycia wina w Polsce, wynikający m.in. z wyjazdów enoturystycznych do krajów, w których mają one długą historię. Przyczynia się do tego moda na kuchnię śródziemnomorską, której wino jest nieodłącznym składnikiem - to trzeci element. Mimo iż Polska nie stanie się potęgą enoturystyczną, to turystyka winiarska może się przyczynić do rozwoju lokalnego. Aby odnieść sukces, powinna być częścią szerokiej oferty turystycznej.

S ł o w a k l u c z o w e: turystyka winiarska (enoturystyka), szlaki winiarskie, dziedzictwo kulturowe
Woźniczko M., Orłowski D., Winiarstwo szansą rozwoju gospodarstw agroturystycznych na Podkarpaciu. Turystyka wiejska bez granic, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych, Kielce : 2015, 87–99: S t r e s z c z e n i e: Województwo podkarpackie wyróżnia się na tle pozostałych regionów w Polsce liczbą gospodarstw agroturystycznych zajmuje drugie miejsce po Małopolsce. W województwie tym znajduje się też najwięcej winnic (również po Małopolsce). Agroturystyka związana jest z winiarstwem – na jej rozwój wpływa winiarstwo. W regionie Podkarpacia ze względu na doskonałe warunki do uprawy winorośli i coraz liczniejsze powstawanie winnic, rozwijają się gospodarstwa winiarsko-agroturystyczne. W artykule przedstawiono gospodarstwa winiarskie o profilu agroturystycznym znajdujące się na obszarze województwa podkarpackiego, które przyczyniają się do rozwoju agroturystyki.

S ł o w a k l u c z o w e: uprawa winorośli na Podkarpaciu, gospodarstwo winiarskie o profilu agroturystycznym, winiarstwo
Kopczyńska E., Stare i nowe smaki lokalnego wina: o lubuskiej winorośli, winnicach i winiarzach. Terytoria smaku : studia z antropologii i socjologii jedzenia, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, 2014, 133–151: F r a g m e n t t e k s t u: Na podstawie materiałów zebranych w trakcie badań terenowych spróbuję naświetlić kulturowe znaczenia współczesnego winiarstwa lubuskiego. Przyglądając się tworzonej przez lubuskich winiarzy kulturze smaku, zwrócę uwagę na sens, jaki oni sami nadają swoim działaniom, i na ich rozumienie efektu tych działań, mającego postać butelki wina.

M a t e r i a ł b a d a w c z y: Badania zostały przeprowadzone w latach 2009–2010 i składały się z pogłębionych wywiadów z winiarzami lubuskimi, obserwacji i analizy materiałów zastanych dotyczących winiarstwa w województwie lubuskim
Olszewski J., Dróżdż R., Polska oferta w zakresie enoturystyki. Hygeia Public Health, 2013, 48(4): 436–440: S t r e s z c z e n i e: W artykule przedstawiono krótką analizę krajowego potencjału produktowego w zakresie produktu turystycznego enoturystyka, turystyka winiarska. Wskazano również rozpoznawalność krajowej oferty gastronomiczno-kulinarnej na rynkach zewnętrznych, jak również przedstawiono najważniejsze imprezy winiarskie w Polsce, oraz przykłady ofert biur podróży, w tym zakresie.

S ł o w a k l u c z o w e: enoturystyka, gastronomia, krajowa oferta kulinarna, potencjał produktowy, promocja
Charzyński P., Nowak A., Podgórski Z., Turystyka winiarska na Ziemi Lubuskiej – historycznie uwarunkowana konieczność czy nowatorskie rozwiązanie? Journal of Health Sciences, 2013, 3(15), 198–216: S t r e s z c z e n i e: W artykule zaprezentowano, czym jest turystyka winiarska, gdzie należy upatrywać jej początków oraz dlaczego w ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tym typem wypoczynku. Ziemia Lubuska utożsamiana w niniejszym opracowaniu z województwem lubuskim posiada wielowiekowe tradycje w zakresie uprawy winorośli i produkcji win. Ponadto, leżąca na jej terenie Zielona Góra, zwana Miastem Bachusa, uznawana jest za kolebkę polskiego winiarstwa. Odwołanie do owej przeszłości stało się podstawą do stworzenia i rozwoju ofert związanych z turystyką winiarską. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, iż Ziemia Lubuska posiada możliwości wykorzystania i rozwoju enoturystyki. By tego dowieść, określono uwarunkowania sprzyjające winiarstwu i turystyce winiarskiej, zaprezentowano niektóre z gospodarstw, przypomniano tradycje winiarskie regionu, pokazano działania instytucji i organizacji promujących region oraz działalność winiarską i turystyczną. Patrząc perspektywicznie na możliwość ciągłego rozwoju enoturystyki określono, jakie są szanse na dalsze jej funkcjonowanie.

S ł o w a k l u c z o w e: turystyka winiarska, Ziemia Lubuska, szlaki winne
Dubińska A., Kreowanie nowego produktu turystycznego na bazie szlaku tematycznego – Małopolska Ścieżka Winna. Turystyka Kulturowa, Nr 8/2013, s. 38–52: S t r e s z c z e n i e: W artykule przedstawiono turystykę winiarską (enoturystyka), jako formę turystyki kulturowej. Na tym tle opisano proces powstawania nowego produktu turystycznego, jakim jest szlak kulturowy Małopolska Ścieżka Winna. Opisano etapy powstawania szlaku w ramach programu realizowanego przez Małopolską Agencję Rozwoju Regionalnego S.A. (MARR), Stowarzyszenie Małopolskie Forum Winne oraz Polski Instytut Winorośli i Wina. Przedstawiono przebieg szlaku i wykonano jego mapę, a za bazę wyjazdową łączącą wszystkie stanowiska uprawy winorośli przyjęto główny ośrodek turystyczny, jakim jest Kraków. Dokonano inwentaryzacji winnic i opisu wybranych gospodarstw. Omówiono problemy komercjalizacji szlaku oraz szanse rozwoju winiarstwa i turystyki winiarskiej w regionie Małopolski. Sformułowano założenia do promocji szlaku.

S ł o w a k l u c z o w e: enoturystyka, szlak winiarski, produkt turystyczny
Smogór J., Wpływ autostrady Warszawa-Berlin na rozwój enoturystyki w województwie lubuskim. Studia Periegetica, 2012, 7, 121–130: A b s t r a k t: Celem artykułu było ukazanie rozwoju enoturystyki w województwie lubuskim w aspekcie oddania do użytku autostrady Warszawa-Berlin. Przedstawiono w nim wyniki ankiety przeprowadzonej wśród właścicieli lubuskich winnic na temat szans, trudności oraz perspektyw turystyki winnej w tym kontekście. W pierwszej części scharakteryzowano wybrane winnice, przedstawiono m.in. plany ich rozwoju oraz dokonano analizy mocnych i słabych stron enoturystyki w tym województwie. Druga część dotyczy szans i zagrożeń rozwoju lubuskich gospodarstw winnych i jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu przechodząca przez Ziemię Lubuską autostrada wpłynie na rozwój turystyki winnej wśród potencjalnych krajowych i zagranicznych turystów. Głównych szans należy upatrywać w połączeniu usług winiarskich z ekologicznymi oraz w obowiązujących dogodnych przepisach unijnych, które wspierają rozwój regionalnej infrastruktury i promują eksport win prywatnych właścicieli winnic na rynek krajów UE. Zagrożeniem jest m.in. brak spójnych krajowych przepisów prawnych oraz niewystarczająca pomoc i zainteresowanie ze strony władz wszystkich szczebli tego rodzaju „niszową” turystyką.

S ł o w a k l u c z o w e: rozwój turystyki, produkcja napojów alkoholowych
Mazurkiewicz-Pizło A., Turystyka winiarska (enoturystyka) – korzyści i koszty. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, 2012, 84, 633–645: F r a g m e n t t e k s t u: Wiele regionów wiejskich na świecie rozwija się dzięki turystyce winiarskiej. Wzrost popularności tej formy podróżowania łączy się z ogólnym zwiększeniem zainteresowania kulturą i stylem życia oraz tzw. podróżami eksperymentalnymi (ang. experiential). Wino jest postrzegane jako produkt kojarzony ze stylem życia ludzi, kulturą duchową regionu. Osoby, które interesują się winem, często odkrywają ten trunek poprzez degustacje, a także przy okazji pobytu w różnych restauracjach. Często preferują też kupno wina bezpośrednio z winnic zapewniających im kontakt z przyrodą, osobami wytwarzającymi wino oraz z kulturą kulinarną wybranego regionu winiarskiego. Zintensyfikowanie działań nakierowanych na takie osoby oraz zwiększające się obszary uprawy winorośli spowodowały wyłonienie się turystyki winiarskiej.

S ł o w a k l u c z o w e: enoturystyka
Majchrzak-Lepczyk J., Kształtowanie wartości dla klienta na przykładzie winnic w Polsce. Logistyka, 2012, 4, 1101–1107: A b s t r a k t: Współcześnie trudno jest przecenić znaczenie obsługi logistyczno-marketingowej. Jej rola nieustannie rośnie wraz z galopującymi procesami globalizacyjnymi, elektronizacja transakcji handlowych, rozległością sieci logistycznych, rozwojem działalności operatorów i centrów logistycznych, a nade wszystko w wyniku zmian zachowań i oczekiwań klientów. Zatem standardy obsługi powinny być dostosowane do potrzeb, stanowiąc fundament działania każdego przedsiębiorstwa. Nieustannie rozwijająca się gospodarka wymusza na podmiotach prowadzących winnice w Polsce wprowadzanie szeroko pojętych zmian. To, co dotąd uznawane było za efektywne, utraciło już swoją dawną świetność. Wyzwaniem jest poszukiwanie innowacyjnych i niestandardowych pomysłów dotarcia na rynek i zadowolenia klientów. Celem artykułu jest wskazanie na istotność dokonujących się zmian rynkowych oraz to jakie dynamika tych zmian stawia wymagania firmom, stanowiącym ogniwo łączące partnerów wymiany handlowej – producentów i odbiorców finalnych dóbr i usług – konsumentów.

S ł o w a k l u c z o w e: obsługa logistyczna, konsumenci, winnice w Polsce, wymiana rynkowa
Dul M., Krupa J., Możliwości rozwoju enoturystyki na Pogórzu Dynowskim. [w:] Turystyka wiejska, ochrona środowiska i dziedzictwo kulturowe Pogórza Dynowskiego, 2011, 37–52: S t r e s z c z e n i e: W artykule autorzy podjęli próbę oceny uwarunkowń rozwoju turystyki winiarskiej na terenie Pogórza Dynowskiego, z uwzględnieniem warunków klimatycznych, glebowych, które wpływają na prawidłowy rozwój winorośli, produkcję wina i szansę rozwoju enoturystyki na tym terenie. Ocenie podlega również obecna sytuacja gospodarstw agroturystycznych na terenie Związku Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego oraz kwestia, czy zupełnie nowa forma turystyki może zainteresować właścicieli gospodarstw agroturystycznych oraz przyszłych enoturystów?
Mazurkiewicz-Pizło A., Wybrane aspekty rozwoju enoturystyki w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 2010, 12(1), 134–139: A b s t r a k t: Enoturystyka (turystyka winiarska, ang. wine tourism) jest obecnie najszybciej rozwijającą się gałęzią światowego przemysłu turystycznego. Jej rozwój może przynieść korzyści nie tylko właścicielom winnic, ale również całemu regionowi, na którym uprawy winorośli są zlokalizowane. Zainteresowanie turystyką winiarską wzrasta również w Polsce. Szacuje się, że w 2006 roku z tej formy wypoczynku skorzystało 1-2 tys. osób. Celem artykułu jest analiza aktualnej sytuacji w zakresie upraw winorośli oraz działań podejmowanych przez właścicieli winnic na rzecz rozwoju enoturystyki w Polsce.

S ł o w a k l u c z o w e: turystyka, rozwój turystyki, rynek wina, konsumpcja wina
Szpara K., Wątroba Ł., Urbaniak J., Turystyka winiarska jako markowy produkt turystyczny województwa podkarpackiego. [w:] Marka wiejskiego produktu turystycznego, 2009, s. 303–309: S t r e s z c z e n i e: Jedną z metod na uzyskanie przewagi rynkowej wobec konkurencji jest wyróżnienie firmy poprzez tworzenie pozytywnego jej obrazu oraz oferowanych przez nią produktów. Cechy środowiska przyrodniczego województwa podkarpackiego oraz bogactwo walorów turystycznych sprzyjają rozwojowi na tym terenie szeroko pojętej turystyki wiejskiej z wieloma lokalnymi odmianami. Jedną ze szczególnych form turystyki wiejskiej jest turystyka winiarska.
Dul M., Winnice jako specyficzny produkt turystyczny Polski – metody promocji. Praca magisterska, Rzeszów : 2008: Z e w s t ę p u: Winiarstwo w Polsce ma długą, tysiącletnią bez mała tradycję. Od kilku lat wyraźnie rośnie zainteresowanie winem, picie tego trunku staje się modne. Klienci coraz chętniej sięgają po nie w restauracjach, a także przy domowych posiłkach. Wzrost spożycia nie jest wprawdzie tak spektakularny, jak w przypadku piwa, ale jednak systematyczny. O winie się mówi, wreszcie po raz pierwszy od lat kilkudziesięciu wino się robi. Polskie wina. Jeszcze niedawno brzmiało to jak żart. Tymczasem coraz częściej pojawiają się w Polsce winnice, w których hobbiści i pasjonaci wytwarzać zaczynają coraz lepsze wina. Bardzo modnym ostatnio zjawiskiem stała się tak zwana turystyka winiarska, czyli enoturystyka. Jak pokazują statystyki, turystyka winiarska jest obecnie najszybciej rozwijającą się gałęzią światowego przemysłu turystycznego, trudno więc się dziwić, że wielu producentów wina na całym świecie widzi tu dla siebie dużą szansę rozwoju. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że na enoturystycznym boomie najwięcej mogą skorzystać małe gospodarstwa winiarskie, a w wielu regionach pytanie o rozwój turystyki winiarskiej brzmi wręcz jak "być albo nie być" dla drobnych producentów wina.
Kosmaczewska J., Szlaki wina w Polsce – perspektywy i bariery rozwoju. Studia Periegetica. Zeszyty Naukowe Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Zarządzania w Poznaniu, 2/2008, s. 153–160: F r a g m e n t t e k s t u: Z rozwoju enoturystyki korzyści czerpią w pierwszej kolejności właściciele winnic, sprzedając wino bez pośredników, często oferując także posiłki lub nocleg, ale co najistotniejsze otrzymują w ten sposób szansę na zdobycie grona stałych klientów, którzy po powrocie do domu będą skłonni kupić wino ze zwiedzanej wcześniej winnicy. Jednak turystyka winiarska równie silnie oddziałuje na rozwój przestrzenno-funkcjonalny obszarów wiejskich, na których jest uprawiana. W Polsce niestety do czasu zmniejszenia wymagań prawnych w stosunku do drobnych producentów wina nie należy spodziewać się zbytnich zysków z bezpośredniej sprzedaży tego trunku przez rolników ani szczególnej aktywizacji terenów wiejskich. Jednak w kontekście wspomnianych korzyści oczywiste powinno być uproszczenie odpowiednich przepisów, by także polska wieś i polscy drobni rolnicy czerpali korzyści finansowe z obsługi turystów podróżujących winiarskimi szlakami.
Kosmaczewska J., Turystyka z winem w tle. Czy Polska ma szanse zaistnieć na rynku enoturystyki? Folia Turistica, 2006, 17, s. 153–162: Z a r y s t r e ś c i: Przedmiotem zainteresowania autorki stała się historia i współczesne problemy enoturystyki (turystyki winiarskiej enologicznej) w Europie. Uznawana za jedną z form agroturystyki, enoturystyka jest traktowana jako integralna część turystyki kulinarnej. Ze względu na fakt, że z tej formy wypoczynku korzystają głównie klienci biur podróży, zainteresowani degustacją wina i poznawaniem miejscowych zwyczajów związanych z uprawą, zbiorem winorośli i produkcją napoju, od organizatorów oczekują oni takiej formy wypoczynku, która by nie tylko zaspokajała ich ciekawość enologiczną, lecz również zagwarantowała przyjemne spędzenie czasu.

Oferta skierowana do tego odbiorcy przez europejskie biura turystyczne jest bogata i zawiera produkty stanowiące kombinację czterech komponentów: wizyty w winnicy, zwiedzania zazwyczaj niedostępnych dla gości piwnic, degustacji wina oraz posiłku, na który składają się lokalne potrawy i trunki. W naszym kraju z enoturystyką mamy do czynienia znacznie rzadziej niż we Francji, Włoszech, Hiszpanii czy Portugalii, a więc w państwach o tradycjach winiarskich. Mimo to zagraniczne propozycje i koncepcje turystyczne mogą być z powodzeniem przeszczepione na nasz rynek. W rękach ustawodawców waży się teraz los ewentualnych korzyści, jakie polscy rolnicy mogą wynieść z rozwoju turystyki winiarskiej. Polsce bowiem łatwiej będzie zaistnieć w charakterze producenta tego trunku niż enoturystycznej destynacji.

S ł o w a k l u c z o w e: wino, winnica, tradycje winiarskie, turystyka winiarska/enologiczna

Polskie tradycje winogrodnicze

Burdzy D., Winnice Sandomierza od średniowiecza do czasów nowożytnych. Materiały konferencji: Powrót do tradycji winiarskich Ziemi Sandomierskiej. Opublikowano 11.02.2014
Bielecka-Łańczak O., Zapomniana tradycja szczecińskich winnic – przeszłość i przyszłość. Przestrzeń i Forma, 20/2013, 317–336: S t r e s z c z e n i e: W artykule przedstawiono historię uprawy winorośli na Wzgórzach Gocławskich w Szczecinie od średniowiecza po czasy współczesne. Zwrócono uwagę na nadal istniejące dogodne warunki do odtworzenia niegdyś istniejących plantacji mimo dokonanych po II wojnie światowej dewastacji. Przedstawiając stan zagospodarowania winnic w Radebeul (RFN) zwrócono uwagę na podobne cechy krajobrazowe i uwarunkowania klimatyczne obu miejscowości. Przyjmując, jako wzorcowe dla odtworzenia winnic w Szczecinie zagospodarowanie winnic w Radebeul wskazano także na potrzebę kompleksowej rewitalizacji przyrodniczej terenów Gocławia stanowiących niegdyś atrakcyjne miejsce wypoczynku i rekreacji. Zapomniana tradycja miejsca znanego w przeszłości z uprawy winorośli, współcześnie stanowić może główną podstawę dla stworzenia realnych możliwości przywrócenia uprawy winnic w Szczecinie chociażby w formie lokalnej atrakcji turystycznej. W znalezieniu właściwej drogi dla zagospodarowania zdewastowanych przestrzeni miasta istotnym wydaje się być bowiem właściwe odczytanie istniejącej tradycji.

S ł o w a k l u c z o w e: architektura krajobrazu, architektura urbanistyka, krajobraz kulturowy, tożsamość miejsca.
Rzeszotarska-Pałka M., Tradycja winnych sadów na terenie Pomorza Zachodniego. Czasopismo Techniczne. Architektura, 2012, R. 109, z. 8-A, s. 145–152: S t r e s z c z e n i e: Tradycja zakładania winnic na terenie Pomorza Zachodniego związana jest z okresem aktywności zakonów cysterskich. Pierwsze winnice na wzgórzach położonych w granicach podszczecińskiej wsi Golęcin (niem. Frauendorf, Golazin, Golentin) założono w 1243 r., kiedy to klasztor cysterek objął w posiadanie cały obszar doliny rzeki Gręźnica. Najdłużej przetrwały sady winne, założone na wzgórzu zwieńczonym później tzw. Wieżą Bismarcka, a związana z tym miejscem tradycja została na stałe utrwalona w jego nazwie Winne Wzgórze (niem. Weinberg). Obecnie winnice zniknęły niemal zupełnie z krajobrazu miasta Szczecina i jego okolic, pozostały jedynie zdziczałe krzewy winorośli, porastające jedne ze wzgórz gocławskich – Wzgórze Elizy (niem. Elisenhohe). W artykule zostanie przedstawiona tradycja uprawy winorośli na terenie Pomorza Zachodniego i możliwości jej odtworzenia obecnie.

S ł o w a k l u c z o w e: historia sztuki ogrodowej, ogród użytkowy, winnica
Greinert L., Winnica w Łazie pod Zieloną Górą - spotkanie historii z nowoczesnością. Zeszyty Naukowe. Inżynieria środowiska / Uniwersytet Zielonogórski, 2012, 146, 44–55: A b s t r a k t: Krajobraz polskiej wsi wypełniony jest obiektami architektonicznymi reprezentującymi tradycyjne budownictwo wiejskie, budownictwo produkcyjno-usługowe XX w. oraz obiekty powstałe tzw. sposobem gospodarskim. Bardzo rzadko spotykane są obiekty modernistyczne, o układzie i konstrukcji dostosowanych do krajobrazu, przy tym schludne i zadbane. W architekturze współczesnej regionu lubuskiego powinny pojawić się nowe konstrukcje związane z odradzającymi się winnicami. Te szczególne obszary mogą być atrakcyjną wizytówką regionu. W pracy zaprezentowano wizję modernistycznej winnicy w okolicy Zielonej Góry.

S ł o w a k l u c z o w e: winnica, architektura winnic, architektura współczesna
Włodarczyk W., Ziemiańskie winnice Podola. Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej, 2010, 8, 307–323: Z e w s t ę p u: W latach 30. wieku XX za sprawą miejscowych ziemian Podole stało się ośrodkiem prężnie rozwijającej się nowej gałęzi polskiego rolnictwa – uprawy winorośli i produkcji wina gronowego. Przed II wojną światową „ciepłe Podole” i sąsiednie „ciepłe Pokucie” stanowiły razem najważniejszy, właściwie jedyny XX-wieczny polski region winiarski. Składały się na niego powiaty województwa tarnopolskiego: Borszczów, Zaleszczyki oraz południowa część powiatów kopyczyńskiego, buczackiego i czortkowskiego („ciepłe Podole”), a z województwa stanisławowskiego powiaty: Horodenka, Śniatyń i Kosów („ciepłe Pokucie”). Centrum tego regionu były Zaleszczyki.

(25%) 110	MP	104,16 (20%)
(18%) 81	PK	55,11 (11%)
(9%) 41	LS	124,85 (24%)
(8%) 35	LB	22,35 (4%)
(8%) 36	DŚ	64,87 (13%)
(6%) 27	ŚK	27,90 (5%)
(5%) 22	ŚL	7,45 (1%)
(4%) 18	MZ	9,81 (2%)
(3%) 14	WP	11,84 (2%)
(3%) 13	ZP	43,29 (8%)
(3%) 12	OP	10,84 (2%)
(2%) 10	KP	12,89 (3%)
(2%) 9	ŁD	5,37 (1%)
(1%) 5	WM	1,35 (0,3%)
(1%) 5	PM	4,12 (1%)
(1%) 4	PL	3,88 (0,8%)

regent 71%	58% riesling
rondo 59%	68% solaris
pinot noir 56%	48% seyval blanc
cabernet cortis 33%	44% johanniter
zweigelt(rebe) 26%	41% hibernal
maréchal foch 27%	36% chardonnay
léon millot 23%	37% pinot gris
dornfelder 16%	22% muscat
cabernet cantor 13%	23% bianca
acolon 9%	21% jutrzenka
monarch 9%	28% traminer
cabernet sauvignon 7%	19% auxerrois
cabernet dorsa 5%	19% gewürztraminer
frontenac 5%	15% aurora
cascade 3%	13% sibera
oporto 3%	16% muscaris
bolero 3%	10% sieger(rebe)
saint laurent 3%	11% swenson red
heridan 3%	9% pinot blanc
cabernet jura 2%	7% phoenix

Winnice w Polsce

Motywacja

Jakość danych

Polecamy

Ogłoszenia

Winorośl i winogrona

Ochrona winorośli

Wina zimnego klimatu

Rynek polskich win gronowych

Zakładanie i prowadzenie winnicy

Enoturystyka w Polsce

Polskie tradycje winogrodnicze